De (on)bewoonbare smart city

Tik ‘smart city’ in bij Google en in 0,44 seconden krijg je maar liefst 1.220.000.000 resultaten te zien. En still counting. Gelukkig is een van de top tien hits een definitie:

“Een slimme stad (smart city) is een stad waarbij informatietechnologie en het internet der dingen gebruikt worden om de stad te beheren en te besturen. (..) Alle onderdelen van de stad zijn verbonden via een netwerk van sensoren, internet en hoogstaande technologische apparaten met als motor het internet der dingen.” (bron: Wikipedia)

Wie verder zoekt, vindt ook de laatste trends op het gebied van een slimme stad. Zo gaan naast de steden die al voorliepen nu ook ándere steden inzien dat een stad zonder smart, geen bestaansrecht meer heeft. En in veel bredere context worden circulaire economie, energie transities, startups, overheid en burgers sámen, nieuwe economie en bezit versus gebruik veelvuldig gelinkt aan de slimme stad van de toekomst.

In deze blog benoemen we graag drie aspecten rondom smart cities die binnen ons werkgebied opvallen:

·         (R)evolutie

·         Paradigmashift

·         Verander dan als je kan

Evolutie of revolutie?

Welke vaart kent de ontwikkeling van oude naar slimme stad eigenlijk? Wie het weet mag het zeggen. Onze ervaring anno 2018 is dat het bij de meeste gemeenten nog ver van het bed is. Er wordt gedacht en gesproken over smart cities, voorzichtig iets van budget vrijgemaakt en er zijn initiatieven in de richting – zoals slimme prullenbakken, straatverlichting of verkeerssystemen, maar alle onderdelen van de stad verbonden met een netwerk blijft eerder fictie dan werkelijkheid.

Een stad maakt evenwel onderdeel uit van een groter systeem en ieder geval van meerdere systemen. Ze is wat betreft (r)evolutionaire ontwikkeling dus ook afhankelijk van systeemconnecties.

Een voorbeeld waar we regelmatig tegen aan lopen is hoe binnen gemeentes de relaties tussen de verschillende kennisgebieden worden gelegd. Aanwezige kennis en kunde lijken te versnipperd om tot actie te komen. Hetzelfde zien we bij installatiebedrijven en projectcoördinatoren. Maak een vergelijking met de huidige auto-industrie. Ook daar wordt nagedacht over ‘smart cars’, inclusief andere vormen van aandrijving. Net als een stad, is de auto onderdeel van een groter systeem en maken schijnrevoluties zoals de elektrische auto nog geen echte revolutie. Het concept auto zoals we dat al dik 130 jaar kennen simpelweg voorzien van een batterij, maakt nog geen smart car. Daarvoor moet het totaalconcept auto op de schop.

Terug naar die stad. Die gaat er hoe dan ook komen. Het initiatief van Hogeschool Avans om een speciale ‘smart city academy’ op te richten, omdat er onvoldoende praktisch en theoretisch opgeleide vakmensen zijn die kennis en kunde hebben om smart cities te realiseren, is een sterke reactie op één van die systeembeperkingen. Een slimme prullenbak of een app waarmee stadsbezoekers de stad kunnen gaan verkennen, zijn ook mooie stapjes, maar maken nog geen smart city. Daarvoor moeten we het concept stad radicaal anders gaan benaderen: er is eerst een mind-reset nodig in ons dènken alvorens we kunnen dóen. Een paradigmashift dus.

Paradigmashift

Kern van een smart city is het verzamelen van verschillende (digitale) data. Dit leidt tot informatie om een stad slim te besturen op het gebied van logistiek, milieu, veiligheid, weersbeheersing, verlichting, afvalverwerking, toeristenstromen, vervuiling. En inzake het onderhoud, waarover zo meer.

Deze data zijn grotendeels nog niet beschikbaar zijn, omdat ze niet gemeten kúnnen worden. Daarvoor moeten er namelijk eerst sensoren van allerlei aard aangebracht worden. Een enorm karwei, want welke data wil je verzamelen? Wat ga je met deze data doen? Hoe wordt data informatie? Wie brengt deze sensoren aan? Wat kost dat en wat levert het op? Wie betaalt? Wat heeft prioriteit?

Het ontbreekt in theoretische zin aan kennis en inzicht in wat een smart city smart zal maken. Meten kan immers wel weten zijn, maar als je niet meet wat je wilt weten, wordt het gissen door het missen.

Naast geld en tijd ontbreekt het nu nog vaak aan prioriteit. Op vele vlakken en op alle niveaus. Want wat is nu belangrijker: zorg, handen aan het bed, lokale veiligheid of een smart city? Die weliswaar leidt tot meer veiligheid, droge voeten of een schoner milieu, maar “mijn prioriteit hoeft niet de jouwe te zijn”, aldus de ene politieke partij tegen de andere.

Links- of rechtsom, smart cities komen eraan, een paradigmashift is onvermijdelijk.

Een voorbeeld uit eigen werk.

Als IT adviesbureau weten we dat een IT-project niet bestaat. Wel een organisatie-project met een ICT component. Zo werken we nu al veelvuldig binnen gemeentes samen aan ‘smart maintenance’, onlosmakelijk verbonden met ‘smart city’.

Heel simpel gezegd wordt onderhoud aan infrastructuren – zoals wegennet, groenvoorziening, riool, waterwegen – nu met name lineair gepland. Elk jaar wordt 10% van de structuur gecontroleerd en waar nodig gerepareerd of geprepareerd, naast het oplossen van calamiteiten of wijzigingen die door impulsen vanuit andere systemen worden geïnitieerd. Na 10 jaar wordt het rondje herhaald.

Echt ‘smart’ is dit niet. Wel effectief, want het werkt naar behoren. Toch?

De paradigmashift i.c. bestaat uit het slim verzamelen van data van bijvoorbeeld het rioolnetwerk waardoor je preventief onderhoud pleegt waar het nodig is en geen geld investeert in onderhoud dat nog lang niet nodig is. Deze data leiden tot informatie die, gecombineerd met andere informatie, leidt tot beter beheer. Denk aan het integreren van weersinvloeden en -verwachtingen, inspelen op lokaal verkeerd gebruik van systemen zoals het dumpen van afval, of het beheren van waterstanden en -kwaliteit.

Zodoende kunnen onderhoudsgespecialiseerde toeleveranciers de juiste data verzamelen en omzetten in informatie over de kwaliteit en onderhoudsbehoefte van de netwerken. Om zo slim(mer) kennis en kunde in te zetten om kosten efficiënt en veiligheid verhogend onderhoud te plegen.

Als burger zie je hier niets van. Je ruikt het niet, je voelt het niet. Voor het creëren van een werkelijke smart city moet er naast de direct zichtbare oplossingen veel effort gestoken worden in onzichtbare zaken. Dat maakt een ware smart revolutie nou zo moeilijk en het prioriteren zeer lastig.

Verander dan, als je kan

Er zal nog heel veel water door de Rijn moeten gaan alvorens alle betrokkenen van smart cities bereid zijn door een andere bril er naar te kijken, op een andere manier te denken en uiteindelijk op een andere manier te handelen.

Want wat doe je als beheerder bij een gemeente als jij wel wilt, maar de politiek niet. Of de collega’s niet want – het gaat toch goed zoals het gaat, of, nu even niet? Of als je als politicus wel goede ideeën hebt, maar geen meerderheid vindt om jouw plannen om de veiligheid te verhogen door middel van smart city denken, te financieren? En wat doe je als alle stoplichten op groen staan en een grote stap gemaakt kan worden richting toekomstige smart city, maar er zijn geen leveranciers die kunnen leveren wat jij wilt? Of er zijn wel leveranciers, maar zij kunnen de stap, van traditioneel dwars door de paradigmashift heen naar het nieuwe denken, niet maken?

Als veranderkundigen weten we dat échte organisatieverandering pas ontstaat als iedere betrokkene stappen zet met betekenis geven aan de verandering, met doordenken over wat dat dan betekent in persoonlijke zin en hoe je kunt bijdragen aan de verandering. Dat kost tijd. Dat vergt geduld en vertrouwen. En soms lukt de verandering niet, want je kunt het niet afdwingen, maar wel faciliteren.

Kortom, naast willen, kunnen en doen, moeten we vooralsnog heel veel tijd en energie steken in anders denken over smart cities. Zonder deze paradigmashift blijft een smart city een smart plan.

En in een plan kun je niet wonen. 

Over ons: i-Sago en What About Change slaan de handen ineen om gemeentes te helpen aan het doordenken, ontwikkelen en verbouwen naar een smart city.

i-Sago

Onze missie is om informatie technologie te gebruiken om de wereld beter te maken en de leefbaarheid in steden te verhogen. 

I-Sago biedt onafhankelijk advies met een open mind, niet gebonden aan een product en altijd met het doel om onze klanten te ontzorgen en hen in staat stellen om plezieriger en efficiënter te werken. Wij doen dit vanuit een ruime ervaring bij zeer diverse klanten op het gebied van asset management, smart city-oplossingen, procesoptimalisatie, (proces)automatisering en data-analyse en vullen de rol in als bruggenbouwer tussen diverse personen en organisaties, maar maken ook de verbinding tussen persoon en techniek.

What About Change

Mijn missie is om organisatieverandering voor iedereen in de organisatie een succes te laten zijn. Het motto luidt: ‘wel zelf niet alleen’. Zelf veranderen is namelijk niet altijd makkelijk. Laat staan als je met veel verschillende mensen verandert. Organisatieverandering lukt echter maar op één manier. En dat is dat iedereen eerst zelf en vervolgens samen, dus niet alléén verandert. Ik help mensen in organisaties met veranderen.
www.whataboutchange.com